Làng cổ Phước Tích còn được gọi là xứ Cồn Dương, thuở trước là đất người Chăm đến khi vua Chế Mân dâng tặng châu Ô và châu Lý cho Đại Việt vào năm 1306 làm quà cưới Huyền Trân công chúa. Thế nên chỉ cần đi một vòng quanh làng, du khách sẽ bắt gặp những di tích Chăm còn sót lại nơi đây.

Phước Tích có lẽ là ngôi làng nhỏ có nhiều bến sông nhất vùng. Cả làng có 12 bến sông tượng trưng cho 12 dòng họ đầu tiên đến khai canh trên xứ Cồn Dương. Mặc dù nhà nào cũng có nước máy, vẫn có người dân giặt quần áo ở bến sông vì có lẽ gần sông vẫn trong xanh và vì thói quen lâu ngày khó bỏ.

Những ngôi nhà rường ba gian hai chái cổ kính và các miếu thờ linh thiêng nằm yên ắng bao quanh là vườn xanh mát mà những hàng chè tàu cắt tỉa gọn gàng bao quanh. Khung cảnh khiến bạn như đang đi ngược về quá khứ, nơi thời gian ngưng đọng như dòng Ô Lâu hiền hòa bao đời nay. Nhà nào cũng có một chiếc cổng xinh xắn đến nỗi khách phải rút điện thoại ra chụp vài tấm làm kỷ niệm.

Thăm thú trong làng, du khách dễ nhận ra đâu đâu cũng có mảnh sành và đất nung vương vãi trên đất, dưới mỗi nếp nhà xưa còn lưu giữ những sản phẩm gia dụng bằng gốm, lu, cối, om, trách… Không lạ bởi Phước Tích xưa là làng gốm nức tiếng một thời. Những ngôi nhà rường sang trọng một thời được xây lên nhờ nghề gốm và nghề làm dầu chuồng thịnh đạt.
Du khách có thể đến phía sau làng ngắm hồ Hà Trì với những lũy tre xanh và tháp nhà thờ cao vút của làng Phú Xuân kế bên. Hè đến, sen trắng nở thơm ngát ở hồ Hà Trì. Đây là giống sen trắng trong Hoàng thành Huế được Nguyễn Thị Huệ, một phụ nữ Huế yêu làng Phước Tích tha thiết, xin đưa về đây trồng cho đẹp cảnh quan và cũng để làm trà, rượu sen.

Dạo hết vòng làng, có lẽ du khách dễ thấy sự tĩnh lặng ở đây bởi hầu hết người trẻ đi học và làm ăn xa, ở làng còn lại hầu như các ông già, bà lão và trẻ nhỏ. Trước khi ra về, bạn đừng quên thưởng thức ẩm thực dân dã chốn này vì các o, mệ làng Phước Tích đặc biệt nấu ăn ngon và làm bánh giỏi./.
(Nguồn: Vnexpress.net)