Trong các loại hình nghệ thuật diễn xướng, múa hát truyền thống của người Khmer ở Nam Bộ, mão và mặt nạ là hai loại phục trang đặc biệt mang đậm màu sắc huyền bí, linh thiêng, thể hiện đậm chất văn hóa dân gian. Họ gọi những chiếc mũ mang hình đầu các nhân vật hoặc linh vật trong văn hóa tín ngưỡng dân gian là mão.

Nghề làm mão, mặt nạ là nghề mang tính “cha truyền con nối” vì không những phải am hiểu sâu sắc văn hóa, lịch sử và các loại hình nghệ thuật truyền thống Khmer mà còn đòi hỏi đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ.
Để tạo khuôn mão, mặt nạ, các nghệ nhân thường dùng đất sét nhão để nhồi nặn, tạo hình các chi tiết rồi phơi khô. Riêng chiếc mão còn có thêm công đoạn tạo hình cho phần đỉnh đầu rồi mới trang trí hoa văn, sơn tạo màu sắc. Tùy vào nhân vật cần tạo hình như: bà chằn, khỉ Hanuman, hoàng hậu, công chúa, mặt hề… mà người nghệ nhân phải tuân thủ những quy chuẩn tạo dáng, màu sắc và hoa văn đặc trưng riêng, rất chặt chẽ, không thể sai phạm. Có khi mất cả tháng mới làm được một chiếc mão hay mặt nạ.

Theo các nghệ nhân, trong các sản phẩm văn hóa, mão và mặt nạ Chằn là độc đáo nhất. Trong các ngôi chùa Khmer, Chằn thường đứng theo cặp đôi song song hai bên cổng chùa hoặc đứng xung quanh chánh điện, được thể hiện dưới dạng người cao lớn với gương mặt hung dữ. Còn trong các lễ nghi tín ngưỡng dân gian, Chằn thể hiện ước muốn xua đuổi điều dữ, đón sự an lành, may mắn trong đời sống.
Các loại mão, mặt nạ này thường được sử dụng trong những dịp lễ, tết truyền thống của người Khmer. Trong nghệ thuật biểu diễn của người Khmer, mão và mặt nạ là đạo cụ hóa trang để nhân vật nhập vai diễn.

Không chỉ có người Khmer mà từ thời cổ đại, trên thế giới cũng có nhiều nơi sử dụng mặt nạ trong lễ hội hóa trang, các nghi lễ cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu, trị bệnh, xua đuổi tà ma. Mặt nạ được ví như một chiếc “khẩu trang” trong hình dạng của một vị thần để bảo vệ con người, và chống lại linh hồn ma quỷ hoặc kẻ thù bên ngoài hệt như cách chúng ta đeo khẩu trang ngăn ngừa Covid hiện nay./.
(Nguồn: Vnexpress.net)